عباس دوران
•
| عباس دوران | |
|---|---|
 خلبان شهید عباس دوران |
|
| محل تولد | شیراز |
| تاریخ تولد | 20 مهر 132922 اکتبر 1950 |
| محل دفن | شیراز |
| تابعیت | ایرانی |
| نیرو | نیروی هوایی شاهنشاهی ایران نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران |
| طول خدمت | 10 سال |
| یگان‌های خدمت | نیروی هوایی شاهنشاهی ایران |
| درجه | سرتیپ |
| فرماندهی | افسر خلبان شکاری و معاونت عملیات فرماندهی پایگاه سوم شکاری |
| جنگ‌ها | جنگ ایران و عراق |
| نشان‌های لیاقت |  |
| عملیات‌های مهم | عملیات مروارید عملیات بغداد |
| کارهای مهم | انهدام سه فروند از جنگنده‌های عراقی (دو فروند میگ-23 و یک فروند میگ-21)[1] |
| همسر | نرگس خاتون (مهناز) دلیری[2] |
سرلشکر خلبان عباس دوران (زاده 20 مهر 1329 در شیراز - درگذشته30 تیر 1361 در بغداد) از خلبانان جنگنده مک‌دانل داگلاس اف-4 فانتوم 2 نیروی هوایی ایران بود که در ماه‌های آغازین جنگ ایران و عراق نقش مهمی در بمباران اهداف دشمن عراقی ایفا کرد. خلبان عباس دوران در دو سال اول جنگ بیش از 120 عملیات و پرواز برون مرزی موفق داشت.[3]
او در عملیات بغداد در خاک عراق به شهادت رسید.[4]
زندگی[ویرایش]
عباس دوران در سال 1329 در شهر شیراز به دنیا آمد. دوران کودکی، نوجوانی و جوانی را در شیراز گذراند و پس از اخذ مدرک دیپلم در سال 1349 به خدمت سربازی رفت.
پس از پایان دوره? وظیفه، به‌دلیل علاقه به یادگیری فن خلبانی در سال 1351 وارد دانشکده? خلبانی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران شد و پس از طی دوره? مقدماتی پرواز در ایران، برای ادامه? تحصیل و فراگیری دوره? تکمیلی خلبانی به آمریکا اعزام شد. وی با اخذ نشان و گواهی‌نامه خلبانی از دانشکده خلبانی پایگاه نیروی هوایی کلمبوس به ایران بازگشت و با درجه? ستوان‌دومی در پایگاه هوایی همدان مشغول به خدمت شد.[5]
همسر وی «نرگس خاتون دلیری فرد» نام داشت. در زمان آخرین پروازش، پسرش امیررضا، یک سال و نیم سن داشت.[6]
جنگ[ویرایش]
با شروع جنگ ایران و عراق، او در پست افسر خلبان شکاری و معاونت عملیات فرماندهی پایگاه سوم شکاری (که در آغاز جنگ به پایگاه هوایی شهید نوژه نامیده شده بود) مشغول خدمت بود و پس از مدتی، برای ادامه پروازهای جنگی به پایگاه ششم شکاری بوشهر منتقل شد.
دوران در 7 آذر 1359 و در جریان جنگ ایران و عراق و در طی عملیات مروارید، اسکله الامیه و البکر را غرق کرد. از آنجایی که بخش مهمی از صادرات نفت عراق از طریق این دو سکوی عظیم نفتی واقع در مصب اروندرود عملی می‌شد، با انهدام این سکوهای نفتی عملاً صادرات نفت عراق از طریق دریا قطع گردید. وی همچنین در عملیات فتح‌المبین بسیار موفق عمل کرد.[7]
آخرین پرواز[ویرایش]
صدام حسین پیش از جنگ و در اجلاس سران عدم تعهد در هاوانا، میزبانی بغداد را برای اجلاس بعدی گرفته بود تا ژست یک صلح طلب را به نمایش بگذارد. او با ترسو خواندن خلبانان ایرانی گفته بود: «هیچ خلبان ایرانی جرئت نزدیک شدن به آسمان بغداد برای برهم زدن اجلاس را ندارد.»
در حالی که تلاش‌های دیپلماتیک برای تغییر محل اجلاس عدم تعهد از سوی وزارت خارجه و دولت ایران در جریان بود، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در صدد انجام حملاتی به بغداد برآمد تا عدم امنیت این شهر برای برگزاری اجلاس را ثابت کند. عباس دوران برای جلوگیری از تشکیل کنفرانس سران غیرمتعهدها در تاریخ بیستم تیر سال 1361 مقارن با ژوئیه 1982 مأموریت یافت تا پایتخت عراق را ناامن نماید. در 30 تیر 1361 شش خلبان نیروی هوایی با سه فروند هواپیمای جنگنده برای این عملیات آماده شدند. یکی از این خلبانان عباس دوران بود. تصمیم بر این می‌شود که سه فروند فانتوم کاملاً مسلح به پرواز درآیند. هر سه تا مرز پرواز کنند و تنها دو فروند از مرز گذشته و به هدف حمله‌ور شوند و فانتوم سوم در همان‌جا منتظر بماند تا در صورت نیاز به آن‌ها بپیوندد. خلبانان مأموریت یافتند روی بغداد عملیاتی انجام دهند. هدف آن‌ها بمباران پالایشگاه «الدوره» بغداد، نیروگاه اتمی بغداد و پایگاه الرشید یا ساختمان هتل اجلاس عدم تعهد بود. هر سه تا مرز پرواز می‌کنند آن‌گاه یکی جدا شده و دو فروند دیگر به فرماندهی دوران وارد خاک عراق می‌شوند. هواپیماها در حدود 30 کیلومتری شهر بغداد با 3 دیوار آتش در مقابل خود مواجه می‌شوند. پس از عبور از دیوارهای آتش دشمن چند گلوله به یکی از هواپیماها برخورد می‌کند. با اصابت این گلوله‌ها، موتور سمت راست هواپیمای دوران از کار می‌افتد ولی او بازهم تصمیم به ادامه عملیات می‌گیرد؛ بنابراین هواپیماها به‌سمت جنوب شرقی شهر بغداد که پالایشگاه «الدوره» در آن‌جا بود ادامه مسیر می‌دهند و با این‌که پدافند دشمن بسیار قوی است اما تمام بمب‌ها را روی این پالایشگاه تخلیه می‌کنند. بعد از تخلیه بمب‌ها به مسیری ادامه می‌دهند که در واقع این مسیر در نهایت به سالن کنفرانس سران غیرمتعهدها ختم می‌شده‌است. در همین زمان هواپیمای محمود اسکندری که به شدت آسیب دیده با مهارت بالای این خلبان از مهلکه می گریزد و به پایگاه هوایی نوژه برمی گردد، همچنین هواپیمای دوران مورد اصابت چندین گلوله ضدهوایی قرار می‌گیرد؛ به‌طوری که از دم هواپیما تا محل قرار گرفتن کابین خلبان آتش می‌گیرد. در این هنگام، منصور کاظمیان، خلبان کابین عقب به درجات و نشانگرها نگاه کرده و متوجه می‌شود که از کار افتاده‌اند؛ بنابراین تصمیم به خروج از هواپیما و ایجکت خود و دوران می‌گیرد؛ ولی قبل از کشیدن دستگیره خروج اضطراری، صندلی ایجت کابین عقب (احتمالاً به دلیل رسیدن آتش به صندلی) عمل کرده و کاظمیان به‌صورت خودکار به بیرون پرتاب می‌شود. اما عباس دوران با صرف نظر کردن از خروج اضطراری، هواپیمای فانتوم (اف4) صدمه‌دیده? خود را که در آتش می‌سوخت، با هدف ناامن جلوه دادن شهر بغداد، به هتل محل برگزاری هفتمین دوره اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها کوبید و مانع از برگزاری این اجلاس در کشور عراق شد.[7] این عملیات تحت عنوان عملیات بغداد نام گرفت.
به این صورت در اواسط ژوئیه 1982 بود که سازمان وحدت آفریقا هم اعلام کرد که بغداد محل مناسبی برای گردهمایی غیرمتعهدها نیست بعد از آن‌هم کوبا اعلام کرد کنفرانس سران در بغداد تشکیل نخواهد شد. پیشنهاد عراق برای میزبانی کنفرانس وزیران خارجه هم که قرار بود قبل از اجلاس سران برگزار شود، مورد استقبال قرار نگرفت. سرانجام در سپتامبر 1982 فیدل کاسترو طی نامهای رسماً اعلام کرد که اجلاس بعدی در دهلی نو، هفتم مارس 1983 تشکیل خواهد شد و همه کشورهای عضو با این تصمیم موافقت کرده‌اند و بدین ترتیب شکست بزرگ سیاسی برای صدام رقم خورد.[8][9]
خاکسپاری[ویرایش]
پیکر وی، بیست سال بعد در سال 1381 تکه‌ای از استخوان پا به ایران بازگشت که در 10 مرداد 1381 خانواده وی آن را طی مراسمی رسمی با حضور مسئولان کشوری و لشکری، خانواده و بستگان در شیراز به خاک سپردند.[2][7]
فیلم[ویرایش]
بر اساس داستان آخرین روزهای زندگی و واپسین مأموریت دوران، دو فیلم سینمایی با نامهای عبور از خط سرخ (سال 1374) و خلبان (سال 1376) به کارگردانی جمال شورجه ساخته شده‌است.[10]
یادواره[ویرایش]
برای بزرگداشت یاد وی، بزرگراهی در شرق تهران و همچنین پایگاه هفتم شکاری در شیراز به نام وی نام‌گذاری شده‌است.[11]