سفارش تبلیغ
صبا ویژن

پادرس

در مورد امام رضا

 

علی بن موسی الرضا

از ویکی‌پدیا، دانشنامه? آزاد
پرش به ناوبریپرش به جستجو
علی بن موسی
خوشنویسی نام «علی الرّضا» به خط ثلث در مسجد النبی، مدینه
خوشنویسی نام «علی الرّضا» به خط ثلث در مسجد النبی، مدینه
نقش هشتمین امام شیعیان دوازده امامی
نام علی بن موسی
کنیه ابوالحسن (ابوالحسن ثانی)
لقب(ها) رضا
زادروز 11 ذی القعده سال 148 پس از هجرت
زادگاه مدینه، حجاز
درگذشت آخر صفر سال 203 پس از هجرت
مدفن مسجد بالاسر، حرم امام رضا، مشهد
محل زندگی عربستان و عراق
پدر موسی کاظم
مادر ام بنین نجمه
همسر(ان) سبیکه (خیزران)
فرزند(ان) محمد تقی
طول عمر پیش از امامت 35 سال
(سال 148 تا 183 پس از هجرت)
دوران امامت 20 سال
(سال 183 تا 203 پس از هجرت)

الــلــه
محمد • علی • فاطمه • حسن • حسین
سجاد • باقر • صادق
کاظم • رضا • جواد • هادی
عسکری • مهدی

 

شیعه
Hadith Ali.svg

علی بن موسی الرضا (به عربی: عَلیُّ بْنُ موسَی الرِّضا؛ زاده? 11 ذی‌قعده? 148 هجری قمری / 29 دسامبر 765 میلادی در مدینه – درگذشته? آخر صفر 203 هجری قمری / 5 سپتامبر 818 میلادی در طوس)، فرزندِ موسی بن جعفر و نجمه خاتون است. او امام هشتم شیعیان دوازده امامی بعد از پدرش موسی کاظم و پیش از پسرش محمد تقی است. از وی با نام امام رضا و حضرت رضا یاد می‌کنند. کنیه? وی ابوالحسن است. رضا در دوره‌ای می‌زیست که خلفای عباسی با مشکلات عمده‌ای از جمله شورش‌های شیعیان مواجه بودند. مأمون به دنبال راهی برای پیروزی بر این شورش‌ها تصمیم گرفت رضا را در حکومت دخیل کند، و به همین منظور مقام ولیعهدی را به عهده? او گذاشت. مأمون بعدها به اشتباهش پی‌برد و برای جبران آن به نوشته? بیشتر مورخان تصمیم گرفت به او سم خورانده، او را از سر راهش بردارد. رضا در یکی از روستاهای خراسان که بعدها به مناسبت خاکسپاری‌اش در آن به مشهد (محل شهادت)، تغییر نام یافت به خاک سپرده شد.[1][2] مقبره? وی سالانه مورد بازدید میلیون‌ها زائر از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.[3]


 مشخصات

 نام

علی به معنای والامقام و بلند مرتبه است.[4][5] شیعیان معتقدند، نام علی برای او در لوح فاطمه که مطابق منابع دست‌اول و کتب شیعی، خدا آن را از طریق جبرئیل به محمد داد و محمد آن را به دخترش فاطمه هدیه داده، موجود است.[6] علی بن موسی، سومین امام شیعی است که پس از علی بن ابی طالب و علی بن حسین، به اسم علی نامگذاری شده‌است. پس از او نیز علی النقی (نوه علی بن موسی) نیز به این اسم نامگذاری گردید.

 القاب

پدر علی بن موسی از همان لحظه تولد، لقب رضا و ابوالحسن را برایش برگزید.[7] نزدیکانش، وی را ابوعلی می‌گفتند و دیگر القاب او صابر، زکی، ولی، وفی، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو، الملک، کافی الخلق، رب‌السریر می‌باشد.[8][9] در منابع شیعی از او به نام ابوالحسن ثانی یاد می‌کنند؛[10] به این منظور که با پدرش موسی کاظم که ابوالحسن اول خوانده می‌شد، اشتباه نشود. مشهورترین لقب وی، رضا است؛ برخی معتقدند، پس از آنکه علی بن موسی، ولایتعهدی مأمون را پذیرفت، وی توسط مأمون به لقب رضا ملقب شد. به این معنا که وی به ولایتعهدی راضی شده‌است. اما بزنطی گزارش کرده‌است که محمد بن علی (فرزند علی بن موسی) در پاسخ پرسش او درباره? شایعه لقب داده شدن علی بن موسی به رضا، آن هم توسط مأمون، گفته‌است: «دروغ می‌گویند و خیانت می‌کنند، بلکه خدا او را ملقب به رضا نموده‌است.»[11] به گفته شیعیان در معنای لقب رضا آورده‌اند خداوند در لوح محفوظ وی را رضا نامیده زیرا که دوستان و دشمنان از او راضی هستند؛ همچنین فرشتگان از شمایل و اخلاق و اعمال وی رضایت دارند؛ و خدا از او راضی بوده و او را هم راضی کرده‌است.[12] محمد بن علی الجواد در پاسخ به احمد بن ابی نصر بزنطی در مورد اشتهار پدرش به این لقب می‌گوید: «برای آنکه مخالفان و دشمنان او را پسندیدند و از او راضی بودند.»[8] به گفته جوادی آملی، علی بن موسی نه چون به مقام رضا رسیده‌است، به این لقب ملقّب شده‌است! بلکه چون دیگران را به این مقام می‌رساند، ملقّب به رضا شد.[13]

 پدر

موسی بن جعفر الکاظم، یا موسی کاظم -هفتمین امام شیعیان دوازده امامی بعد از پدرش جعفر صادق- پدر علی بن موسی الرضا است. وی متولد 128 هجری قمری، در ابواء (منطقه‌ای در میان مکه و مدینه) است. اهل‌سنت به‌عنوان یک عالم دینی به موسی کاظم احترام می‌گذارند. زندگی موسی کاظم هم‌زمان با زندگی خلفای عباسی منصور، هادی، مهدی و هارون‌الرشید بود. موسی کاظم چندین بار به زندان افتاد و عاقبت در زندان سندی بن شابک در بغداد به دستور خلیفه کشته شد.[14][15]

 مادر

نجمه خاتون مادر علی بن موسی، برده‌ای از مغرب یا شمال آفریقا بود که خریداری و آزاد شده بود، تا به ازدواج موسی کاظم دربیاید.[2][16][17] نقل است مادر موسی کاظم، حمیدة المصفاه نام داشت؛ وی که از زنان عجم بود، کنیزی خریداری نمود که در سرزمین عرب به دنیا آمده بود و در همان‌جا رشد و نمو یافته بود. پس از آنکه حمیده، آن کنیز را آزمود و دریافت که در دین و خرد از دیگر مردمان برتر است، وی را برای فرزندش موسی بن جعفر برگزید و به فرزندش از خوبی و برتری این کنیز بر دیگران خبر داد و برای ازدواج با او مناسب دید، لذا او را به موسی کاظم بخشید و سفارش کرد که در حقش نیکی کند.[18] از آنجا که یکی از القاب او «خَیزُران مَرسِیَّه» گزارش شده، عده‌ای احتمال داده‌اند که وی اهل جزیره مارسی در جنوب فرانسه بوده‌است؛ و در مقابل از آنجا که وی به «شَقْرَاء نُوبِیَّه» نیز شهره است، برخی احتمال داده‌اند که او اصالتاً اهل شهر نوبه در شمال آفریقا هستند. این درحالی است که نوبه، به چهار منطقه اطلاق می‌شود: شهرکی در تونس، موضعی در حجاز با فاصله سه روز راه از مدینه، ناحیه‌ای در نزدیکی دریای تهامه دریای سرخ، سرزمینی در جنوب مصر.[19]

تاریخ‌نگاران برای مادر علی بن موسی، نام‌های مختلفی ذکر کرده‌اند؛ از جمله: نجمه، اروی، سکن، سمان، تکتم و طاهره. امّا مشهورترین نام وی تکتم و نجمه بوده[20] و پس از متولد شدن امام به نام‌های طاهره و ام‌البنین نیز خوانده شده‌است. محمدتقی مدرسی معتقد است که دلیل تعدد نام‌های وی شاید به خاطر آن باشد که کنیز، نزد هر یک از صاحبان خود، به نامی خوانده می‌شده‌است.[21] در منابع شیعی از نجمه خاتون به نیکی یاد کرده، و او را هم‌چون حمیده از علما و پاکان می‌دانند.[2][16][17]